OKRES MIĘDZYWOJENNY

Natychmiast po zakończeniu I wojny światowej (11 listopada 1918 r.) harcerze włączyli się w walkę o granice odrodzonej Ojczyzny. Wzięli udział w obronie Lwowa („Orlęta Lwowskie”), powstaniu wielkopolskim, trzech powstaniach śląskich, wojnie polsko-bolszewickiej i plebiscytach, prowadzonych na terenach spornych. W ten sposób harcerstwo spełniło pokładane w nim nadzieje na wychowanie nowego pokolenia aktywnych obywateli-patriotów. Równocześnie na początku lat 20. nastąpił odpływ młodzieży z organizacji, związany z faktem, iż główny cel pierwszych lat harcerstwa – odzyskanie niepodległości – został osiągnięty. Harcerstwo musiało postawić sobie nowe cele i zdefiniować swoją rolę w niepodległej ojczyźnie. Przykładem takich poszukiwań było powstanie innych organizacji czerpiących z dorobku ZHP. Było to działające w latach 1921-23 Wolne Harcerstwo, domagające się zerwania z militaryzmem i zachęcające do zwrotu w kierunku puszczańskich idei T. E. Setona. Drugą było Czerwone Harcerstwo, działające od 1926 r. w środowiskach robotniczych. W ZHP poszukiwania nowej formuły działania doprowadziły do rozwoju ruchu zuchowego i wędrowniczego oraz rozwoju specjalności.

W drugiej połowie lat 20. zaczął rozwijać się ruch zuchowy. W organizacji żeńskiej jego twórczyniami były:  Jadwiga Zienkiewiczówna i Jadwiga Zwolakowska (współautorki podręcznika „W gromadzie zuchów”). W organizacji męskiej reformatorem ruchu zuchowego był Aleksander Kamiński (autor „Antka Cwaniaka” i „Książki wodza zuchów”). Ruch zuchowy w całym ZHP zaczął pracować metodą opracowaną przez Kamińskiego.

W latach 30. rozwinął się ruch Wędrowniczy skupiający starszą młodzież. W 1937 r. ukazała się książka Pawła Puciaty „Wędrownicy”, a w 1939 r. „Harcerki – wędrowniczki” pod red. Jadwigi Wierzbiańskiej, podsumowująca prace wędrownicze organizacji żeńskiej. W końcu lat trzydziestych najsilniejsze drużyny zaczęły się przekształcać w szczepy harcerskie zapewniające ciągłość działania od zucha do wędrownika. Zmiany metodyczne i organizacyjne wzmacniały szkoły instruktorskie działające na Buczu, w Nierodzimiu i Górkach Wielkich. Ważnym ośrodkiem kształcenia był także Dworek Cisowy w Sromowcach Wyżnych. Nowatorska działalność ZHP przejawiała się również w tworzeniu drużyn specjalnościowych, propagujących turystykę, szybownictwo, baloniarstwo, łucznictwo, narciarstwo, krótkofalarstwo i inne specjalności. Najsilniejsza specjalnością stało się żeglarstwo. W czerwcu 1935 r. ukończona została w Gdyni przebudowa jachtu „Zawisza Czarny”.

W skład ZHP wchodziły: Organizacja Harcerzy, Organizacja Harcerek i Ruchu Przyjaciół Harcerstwa. Oddzielne były drużyny, hufce, chorągwie oraz Główne Kwatery. Wspólne było Naczelnictwo z Przewodniczącym ZHP na czele (podobna strukturę organizacyjną ma dziś ZHR i ZHP działające poza granicami Kraju). Od początku Związek Harcerstwa Polskiego otoczony był opieką państwa. Pierwszym Protektorem ZHP był Józef Piłsudski, a potem kolejni prezydenci RP. W roku 1936 władze państwowe uznały ZHP za stowarzyszenie wyższej użyteczności. Pod koniec lat 30. ZHP liczył ponad 200 tys. członków.

Ważnym wydarzeniem 20-lecia był Jubileuszowy Zlot 25-lecia Harcerstwa w Spale w lipcu 1935 r. Wzięło w nim udział ponad 25 tys. harcerek i harcerzy. ZHP był również aktywny na arenie międzynarodowej. Olga Małkowska uczestniczyła w budowaniu międzynarodowej wspólnoty skautek. ZHP był członkiem założycielem WOSM i WAGGGS. Reprezentacje ZHP uczestniczyły w skautowych Jamboree w Danii (1924), Anglii (1929), na Węgrzech (1933) i w Holandii (1937), zyskując uznanie skautów z całego świata.